بررسی نژادهای فیزیولوژیکی زنگ سیاه گندم
کد مقاله : 1349-FIPPC (R2)
نویسندگان:
منصور کریمی جشنی *1، محمد رضوی2
1هیات علمی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور
2موسسه تحقیقات گیاه پزشکی
چکیده مقاله:
قارچPuccinia graminis f. sp. tritici عامل بیماری زنگ ساقه یا زنگ سیاه گندم بوده و در شرایط مساعد خطر جدی برای تولید گندم جهان محسوب می گردد. بدلیل تغییرات ژنتیکی این قارچ همواره نژادهای پرآزار با قابلیت بیماریزایی و خسارت بر روی ارقام گندم حاوی ژنهای مقاومت بوجود می آیند. نژاد Ug99 و واریانت های آن که بر روی ارقام حاوی ژن مقاومت Sr31 بیماریزاست یکی از مخربترین اینهاست که پس از سال 1387 در گزارش های متوالی حضور این نژاد و نژادهای دیگر قارچ عامل زنگ سیاه گندم در ایران گزارش گردیده است. با توجه به گسترش مجدد زنگ سیاه در برخی مناطق کشور، بررسی نژادهای عامل بیماری در اولویت قرار گرفت. بدین منظور در فصول زراعی 1394 تا 1397 نمونه های بیماری زنگ سیاه گندم از هشت استان لرستان، همدان، اردبیل، مازندران، گلستان، سمنان، آذربایجان شرقی و غربی که دارای بیشترین شیوع بیماری بودند جمع آوری گردید. با استفاده از گندم رقم حساس بولانی قارچ عامل بیماری از نمونه های جمع آوری شده خالص سازی و تکثیر گردید. تیپ آلودگی هر کدام از جدایه ها با استفاده از 20 رقم افتراقی حاوی تک ژن های شناخته شده مقاومت به زنگ سیاه گندم مورد بررسی و در مقیاس 4-0 نمره دهی گردید. نتایج نشان داد که ژنهای مقاومت Sr31 و Sr24 در برابر تمامی جدایه های مورد بررسی مقاوم هستند. بیماریزایی بر روی ژنهای Sr9a، Sr9g، Sr11 و Sr36کمتر مشاهده گردید. در حالی که اغلب جدایه های مورد بررسی بر روی 14 ژن دیگر شامل Sr5, Sr21, Sr9e, Sr7b, Sr6, Sr8a, Sr9b, Sr30, Sr17, Sr9d, Sr10, SrTmp, Sr38 و SrMcN بیماریزایی داشتند. در نژادهای مورد بررسی نژادهای TTTPF، PTTTF، TJTFF، DTTTF، TKTTF و TKKTF دارای بیشترین بیماریزایی بودند و بر روی ژن های SrTmp و Sr36 که در برابر Ug99 موثر هستند نیز بیماریزایی دارند. همچنین با استفاده از یک دسته 20 تایی مارکرهای SSR مقایسه تنوع ژنتیکی این جدایه ها به همراه هفت جدایه استاندارد مورد بررسی قرار گرفت و مطالعات تعیین نژادهای فیزیولوژیکی قارچ را مورد تایید قرار گرفت که ایزوله های فوق در گروه MLG-34 مربوط به گروه نژادی TKKTF قرار گرفتند.
کلیدواژه ها:
گندم، زنگ سیاه، زنگ ساقه، نژادهای فیزیولوژیک، SSR
وضعیت : مقاله برای ارائه به صورت پوستر پذیرفته شده است